Het beste van twee werelden

We kwamen aan het begin van de middag aan in Saarlouis en maakten een rondrit door de oude stad; en inderdaad, het gerucht was waar. Op het eerste gezicht zou alles hier ergens in Frankrijk kunnen zijn: het kleine schaduwrijke plein waar we parkeerden, met zijn hoge loofbomen. Rondom, de gevels met hun smalle gesmede balkons. En de mensen die op de caféterrassen zitten. We zoeken een vrij tafeltje in de zon, bestellen een koffie en komen wat te weten over deze Duitse stad met Franse wortels.

Een bewogen geschiedenis

Si vous regardez les anciens plans dessinés de la ville fortifiée, Saarlouis ressemble à une étoile militaire vue du ciel : une ville disposée en hexagone avec six bastions, qui, soit dit en passant, a été construite par nul autre que Louis XIV par l'intermédiaire de son maître d'œuvre Vauban, en 1680, après que la Lorraine soit tombée aux mains de la France. Il s'agissait donc de sécuriser la frontière orientale de la France. Les habitants de Saarlouis ont changé de nationalité à plusieurs reprises. La ville est devenue prussienne, puis elle a appartenu au territoire douanier français après la Seconde Guerre mondiale. Et finalement, elle a été réincorporée avec la Sarre dans la République fédérale. Dans quelle mesure tout cela a-t-il marqué la ville ? Nous faisons une visite guidée avec Gilbert Jaeck, un Français qui y réside depuis plusieurs décennies.

Welkom - Contrasten trekken elkaar aan

“Als je 340 jaar geleden was gekomen,” zegt hij, ”had ik je in het Frans begroet: Bienvenue à Saarlouis! Want deze stad hoorde meer dan 100 jaar bij Frankrijk en dat heeft natuurlijk zijn sporen nagelaten”. De rondleiding begint bij het stadhuis van Saarlouis, een naoorlogs Duits gebouw uit de jaren 1950 dat enkele kostbare 17e-eeuwse Franse wandtapijten huisvest. Duitsland en Frankrijk verenigd in hun contrasten, zoals vaak het geval is in Saarlouis.

Franse charme?

Als geboren Fransman waardeert onze gids Gilbert vooral de geografische nabijheid van Frankrijk: “We vinden veel Franse producten in onze supermarkten”, zegt hij, “en ik kan ook altijd de grens oversteken om wijn of kaas te kopen”. Gilbert neemt ons mee op een tour langs de spannendste plekjes van zijn adoptieland. Na het stadhuis gaan we naar de Saint-Louis kerk die, net als het stadhuis, aan het grote marktplein ligt, de voormalige paradeplaats van de Fransen. Vandaag is het hier marktdag. De rest van de tijd wordt het plein gebruikt als parkeerplaats.

Een kerk van beschermend beton

Maar laten we terugkeren naar de St. Louiskerk, een echte schat van Saarlouis. Als we door de neogotische toren binnenkomen, zijn we verbaasd dat we in een bedehuis zijn dat helemaal niet overeenkomt met de ingang: het neogotische schip had schade opgelopen tijdens de oorlog en had statische gebreken, waardoor het in 1965 moest worden gesloten. Het nieuwe middenschip van de Saint-Louis kerk werd eind jaren 1960 gebouwd naar een ontwerp van Gottfried Böhm, en het is buitengewoon. In het gebouw in Brutalistische stijl vormen de wanden van sierbeton, die aan de bovenkant uitzetten tot een kubusvormige sculptuur, de moderne glazen ramen en het neogotische hoogaltaar verrassende contrasten. Het schip lijkt een veilig en solide onderkomen te bieden, met delicate en fragiele accenten, en heeft een unieke en ontroerende uitstraling. Gilbert kijkt ons aan en glimlacht: hij weet welk effect dit ongewone gebouw op bezoekers heeft.

Plezier in Saarland

We gaan verder naar de langste “bar” aan de Saar: talrijke internationale restaurants hebben zich gevestigd in de voormalige kazematten van de Franse vesting, een vreedzame verbouwing van de militaire installatie die eind 19e eeuw werd ontmanteld. We lopen door de “Duitse Poort”, langs oude kanonnen en dwalen door de overblijfselen van het grote versterkte complex. Ooit goed bewaakt, genieten jongeren nu van skateboarden op de schijnbaar te grote open plekken. Luchtige cortenstalen staven markeren de lijnen van de muren en veranderen dit deel van de stad in een soort openluchtmuseum. En binnen in het voormalige fort zitten we onder lommerrijke bomen.

Het is maar goed dat Saarlouis al lang geen twistpunt meer is. Levensvreugde en lichtheid zijn vaak precies daar te vinden waar de muren vroeger het dikst waren. Saarlouis zal nooit zo elegant worden als andere Franse steden; daarvoor is het verleden te militair, de verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog te groot. Maar als levend symbool van de vrede tussen Duitsland en Frankrijk, en van de eenheid van Europa, is deze stad zeker een bezoek waard. We stoppen in de kleine tuin van Gilbert en zijn vrouw voor een glas Crémant (vast en zeker door Gilbert zelf rechtstreeks uit Frankrijk geïmporteerd) in de voormalige stal van het huis, die dateert uit de 17e eeuw (Franse tijd!). Daarna gaan we naar de oude stad voor een quiche lorraine. Boven het geboortehuis van Michel Ney, de maarschalk van Napoleon, wapperen twee vlaggen: Duitse en Franse. 

Voor meer informatie over Saarlouis, klik hier (https://www.rendezvous-saarlouis.de en www.saarlouis.de)